کسانی که برای کودکان می نویسند
تقریبا نود و نه درصد نویسندگان کودک، بزرگسالان هستند. البته نه تنها نویسندگان که تصویرگران و ناشران هم کودک نیستند. از همه اینها جالبتر اینکه حتی مخاطبان کتاب کودکان هم فقط کودکان نیستند. بسیاری از ما بزرگترها از خواندن کتابهای کودکان لذت می بریم و چون خودِ ما لذت می بریم برای کودکانمان آن را می خوانیم. این نکته بسیار مهمی است و معنای روشن آن این است که کتاب کودک درست مثل نمایش کودک قبل از هر چیزی بایستی والدین را برای خریدش متقاعد کند. هرچند که سلائق کودکان هم قابل تأملند.
اما کدامیک از بزرگسالان توان نگارش با واژه های اندکی که کودکان می دانند را دارد؟ برخی معتقدند نوشتن برای کودکان چندان سخت نیست. اورسولا لگوئین طعنه زنان پاسخ می دهد: “مسلم است که نوشتن برای کودکان ساده است. درست به سادگی بزرگ کردن آنها” (مجله روشنان،1391:84)
کسی که برای کودکان می نویسد نخست باید او را سرگرم کرده و بعد به آموزش کودک بپردازد. مشکلِ دیگر کمبود اندوخته ی واژگانی کودکان است هرچند تصویر برای کم کردن این چالش پای به میدان گذاشته است. امروزه به ندرت کتاب کودکی را بدون تصاویر جذاب و رنگی می بینیم. نیاز به ترکیب کلمه و تصویر، بسیاری از نویسندگان را تصویرگر و بسیاری از تصویرگران را نویسنده کرده است.
با این حال، هنوز هم پرسش مهم برای والدینِ آگاه این است: نویسنده کتاب کودک می خواهد چه چیزی را وارد ذهن فرزندم کند؟ و پاسخ آن همان اندازه “برای ما مسئولیت آفرین است که چه چیزی وارد شکم آن ها می شود؟” (همان،85) بنابراین نویسنده کودک، تولید کننده غذای آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، شناختی، درکی، عاطفی و کلامی برای جامعه است. این نویسندگان بسیار مهم هستند زیرا با اندیشه ی خلاقشان والدین را برای آموزش انواع موضوعات همراهی کرده و پنجره های تازه ای به رویشان می گشایند.
مثلا فکر کنید که یک روز کودک شما درباره مرگ سوالی بپرسد؟ چه پاسخ می دهید؟
نویسندگان مسئول و خلاق در قالب داستانهای جذاب و خواندنی به این سوال پاسخ داده اند. در سال 1390 به عنوان نویسنده و کارگردان می خواستم ترس هایم را کنار گذاشته و به سراغ مسئله ی مرگ و چگونگی بیانش برای کودکان از طریق تئاتر عروسکی بروم. مسیر سخت و طولانیِ تهیه و تولید نمایش با یافتن نویسنده خلاقی به نام کِلِر ژوبرت (نویسنده فرانسوی که نزدیک به چهار دهه است در ایران زندگی می کند) تا حدودی هموار شد. خانم ژوبرت داستانی به نام خداحافظ راکون پیر به فارسی نوشته بود که بعد از دراماتورژی، طراحی و ساخت عروسکها در مرکز تولید نمایش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران به مدت 40 شب به اجرا گذاشته شد. بسیاری از والدین داستان را خواندنی و بعد از دیدن اجرا آن را نجات دهنده یافته بودند. برای آنها صحبت درباره مرگ و سفرِ بی بازگشت با کودکانشان آنقدر دشوار بود که به اعتراف خودشان از پاسخ دادن فرار می کردند. اما نویسنده و بعد عروسکهای نمایشی این توضیح را برای کودکان تسهیل کردند.
در موسسه دنیای اسطوره کودکی مفاهیم ساده اما دشوار، روشن اما به غایت تار با همراهی نویسندگان و عروسکهای نمایشی بیان می شوند. تسهیلگران ما زیر نظر مشاورین مجرب موسسه نه تنها با رویکرد انسانگرایانه میزبان کودکان هستند که قدم به قدم والدین را همراهی کرده و گفتگوی یکسانی را در بستر زندگی جاری می سازند. این گفتگوی یکسان میان تسهیلگران و والدین برای کودکان فضای امنی فراهم می آورد که حاصل آن حالِ خوبِ کودک و خانواده است.
در پایان می توان گفت: نویسندگان کودک ارزش های آینده جامعه را پیش سازی می کنند. قهرمانان ساخته شده ی ذهن آنها، کودکانِ امروز را با خطوطی ساده و تاثیرگذار به دنبال خود می کشاند. اگر این قهرمانان شاعر، صلح دوست، خِردورز، دانا، پُرتلاش، … و آرام باشند آینده ای مطلوب در انتظار خواهد بود.
مقاله آموزش و لذت نوشته پیتر هانت،ترجمه سارا خسرو نژاد، مجله روشنان، تهران 1391
بدون دیدگاه